Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Toplum Araştırmaları ve Uygulama Merkezi’nin düzenlediği, “Toplumsal Cinsiyet Kavramını Konuşmak” başlıklı çalıştay, 17 Nisan 2019’da gerçekleştirildi. Dört oturumdan oluşan çalıştaya, konuyla ilgili akademisyen, yazar, araştırmacı, siyasetçi ve lisansüstü öğrenciler davetliydi.

Çalıştayın selamlama ve açış konuşmasında, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. M. Fatih Andı, akademide üretilen projelerin, takım çalışmalarının, disiplinler arası ilişkilerin ve bu ilişkilerin ürettiği teorilerin, zihin dünyamızı berraklaştırmak üzere kavram zeminine emek vermesi gerektiğinin altını çizdi. “Toplumsal Cinsiyet” kavramının da üzerinde durulması gereken bir kavram olduğunu belirterek, “Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi olarak Toplum Araştırmaları ve Uygulama merkezimiz gibi, her bir merkezimizin ilk evvelâ kavramsal çerçeveler eşliğinde düşüncenin tarihine yeniden bakmasını istiyor, ders içeriklerini, müfredatları, ezberlerin ötesinde bir dikkat ve rikkatle gözden geçirmenin, Yeni Türkiye’nin inşasında akademiye düşen en önemli görev olduğunu düşünüyorum”, dedi.

Toplum Araştırmaları ve Uygulama Merkezi Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Zeynep Kevser Şerefoğlu Danış da, “Birbirimize güvenerek, birbirimizin dış mihrakların oyunu olduğunu zannına kapılmadan, birbirimizi suçlamadan, değişen dinamik ve reflekslerimizi anlamaya çalışarak, “toplumsal cinsiyet” kavramına sakince bakmanın, kavram etrafındaki farklı düşünceleri sakince istişare etmenin imkânını bulmalıyız. Duygusallığın değil duyarlılığın, bilginin, tutarlı analizlerin, sahadan tutarlı aktarımların hâkim olduğu, nedensellik ilişkilerinin kurulabildiği ve kimsenin inanç yarıştırmaya çalışmadığı bir mecrada toplumsal cinsiyeti konuşmayı arzu ediyoruz”, diyerek, çalıştayda, “Toplumsal cinsiyet kavramın aslı olan ‘gender’, yaratılışa aykırı bir cinsiyet yönelimine kılıf haline gelebilir mi?”, “Toplumsal cinsiyet kavramı kullanımının, Yaratılışa aykırı söylemleri bagajında taşıyabileceği düşüncesi varsa, o zaman, Yaratıcının emretmediği ve Peygamberin örneklemediği, kültür içinde bugüne taşınan fakat işlevsellik açısından tartışılabilecek, günün şartlarına göre değişebilecek cinsiyete ilişkin toplumsal roller için nasıl bir isimlendirme önerilmektedir?”, “Dünyadaki ‘gender’ çalışmaları içinde var olabilmek ve meseleyi uluslararası arenada konuşmaya devam edebilmek, başka bir kavramla mümkün olabilecek midir?”, “Toplumsal cinsiyet kavramı kullanımdan kalksa, bu kavrama duyulan ihtiyacı üreten dinamikler de yok olacak mıdır?”, “Toplumsal cinsiyet başlığı altında yapılan, eğitimde ve pek çok sahadaki fırsat eşitliğine katkı sunan çalışmalar, kullandığı başlık sebebi ile görmezden mi gelinecektir?” gibi pek çok soruya cevap aranacağını belirtti. Danış, bu soruların hepsine bir günde cevap verilemese de, söylem çalışmalarında bu ve benzer soruların izini süreceklerini, sözlerine ekledi.

 Fatmanur Altun tarafından yönetilen I. oturumda Yayın, “Yazın, Basın Hayatı ve Toplumsal Cinsiyet” üst başlığı altında, Cihan Aktaş “Utanç ve Hikâye”, Ayşe Böhürler “Toplumsal Cinsiyet ve Kafa Karışıklıklarımız”, Nurhayat Kızılkan “Toplumsal Cinsiyet Kavramına Erkeklikler Penceresinden Bakmak” ve Meryem İlayda Atlas “Medya, Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet” başlıklı tebliğlerini sundular.

Şule Albayrak’ın modere ettiği II. oturumda, “Sivil Toplumda Kadın Çalışmalarının Toplumsal Cinsiyetle İlişkisi” başlığı altında; KASAV’dan  Gülhan Cengiz, KADEM’den Saliha Okur Gümrükçüoğlu, HAZAR’dan Ayla Kerimoğlu, AKODER’den Yasemin Çoban, Türkiye’de önemli çalışmalar yapan sivil toplum örgütleri olarak, toplumsal cinsiyet eşitliği ve adaleti kavramsallaştırmalarına nasıl baktıklarına, bu kavram çerçevesinde kurumlarının nerede konumlandığına dair  kendilerine yöneltilen sorulara yanıt verdiler.

Başkanlığını Beylü Dikeçligil’in yaptığı ve konunun kuramsal çerçevede ele alındığı III. oturumda, Ömer Çaha “Türkiye’de Kadın Hareketi ve Toplumsal Cinsiyet”, Alev Erkilet “Dünyada ve Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları”, Mehmet Birekul “Toplumsal Cinsiyet ve Teolojik Kökenleri Üzerine Bir Tartışma”, Emel Topçu “Toplumsal Cinsiyet ve Gender Kavram Analizi”, Zeki Bayraktar “Cinsel Sapmaların Nedeni Toplumsal Cinsiyet Midir?”  başlıklı bildirilerini takdim ettiler.

Çalıştayın dördüncü ve son oturumunda, günümüzde yazılı, görsel ve sosyal medyada toplumsal cinsiyet kavramı ile birlikte tartışılan konular masaya yatırıldı.  Derya Yanık tarafından yönetilen bu oturumda Fatma Benli “CEDAW Bağlamında Uluslararası Sözleşmeler”, Aslı Uçar Öztürk “Hazar Derneği Süresiz Yoksulluk Nafakası Değerlendirme Raporu Sunumu”, Mücahit Gültekin “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Ötesi”, Ayşe Keşir “Türkiye’de Aile Politikaları”, Zeynep K. Şerefoğlu Danış “ETCEP Bizim Neyimiz Olur?” başlıklı sunumları ile katkı verdiler.

Günün geç saatlerine kadar süren çalıştaya ilgi yoğundu. Çalıştay sonrasında Toplum Araştırmaları ve Uygulama Merkezi tarafından sonuç raporunun, konunun ilgilisi ve takipçisi olanlar başta olmak üzere kamuoyu ile paylaşacağı belirtildi.