20 Mart 2021

Toplumsal Cinsiyet Okumaları’nın ikinci döneminin ilk dersinde “Toplumsal Cinsiyet ve Edebiyat I” başlığında Ayşegül Utku Günaydın ve Dr. Öğr. Üyesi Beyhan Uygun Aytemiz’i dinledik. Okumalar sırasında öne çıkan satırlar şöyleydi:

Ayşegül Utku Günaydın “Osmanlı Kadın Yazarlarının Romanlarında Modernleşme”

Osmanlı kadın yazarların romanlarında, geleneğin ürettiği kodların dışına taşan ve bu nedenle aile içinde ve dışında çatışmalar yaşayan, geleneksel baskı mekanizmalarıyla mücadele eden kadın ile yeni bir kimlik arayışında bocalayan erkek bakış açısı sorgulanmış, bu durum Osmanlı kadın yazarların oluşturduğu edebiyatın temel içeriğini ortaya koymuştur.

Tanzimat sonrası kadın romancıların yapıtlarında başlayıp Cumhuriyet döneminde de süren bir izlek, yeni kadının aile içi-dışı sorumluluklarının yarattığı yükler ve baskı mekanizmaları ile erkeklerin bu yeni kadın karşısında bocalayışı olmuştur.

En önemli atılımlardan biri, kadın yazarlar tarafından yazılmış kayıp ya da unutulmuş eserlerin ortaya çıkarılıp yeniden yorumlanması ve bu yazarların yaşamlarıyla ilgili dökümanların belgelenmesi işlemi olacaktır.

Beyhan Uygun Aytemiz 1960’lardan 1980’lere Türkiye’de ‘Kadın’ Yazını”

Özellikle 1970 sonrasında kadın yazarlarca yayımlanan pek çok metnin aileyi, aile içindeki hiyerarşik ilişkileri, kadın öznelerin inşasında anne ve babaların kontrolünde biçimlenen çocukluk deneyimlerini tartışmaya açtığı söylenebilir. Aile ve evlilik kurumunun kadının yaşam döngüsündeki belirleyici rolü de bu eserlerde sıklıkla karşımıza çıkar.

Kadının modernleşme projesindeki ve sol hareket içindeki yeriyle hesaplaşması, edilgen kadın- etkin erkek rollerinin yapısökümü, fedakâr anne ve eş rollerinin sorgulanması 1960-80 arası kadın romancıların eserlerinde kendini gösterir. Aynı zamanda çocukluk deneyimleri, hapsedilmişlik ve otoritenin kadınlar üzerindeki etkileri de tartışmaya açılır.